Masonluk Türkiye’de Nasıldır? - 3

[ADAM]

Şimdi Türkiye'deki Masonluğun 1935-1948 yılları arasındaki "uyku dönemi"nin sonrasına geliyoruz.


Türkiye’deki mason dernekleri yeni baştan nasıl örgütlenmiştir?

Önce zaten derneği resmen kapanmış durumda olmayan Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti Yüksek Şûrası 1948 yılında yeniden etkinliğe geçmiş, Masonluğun simgesel derecelerinde çalışan localar bir süre için Yüksek Şûra tarafından yönetilmişlerdir. Aslında bu dernek statüsü bakımından öyledir; Yüksek Şûra’ya bağlı olmak üzere daha 1939 yılında localar kurulmuş ve masonik çalışmalarda bulunmuşlardır. Ancak 1948 yılında Türk Yükseltme Cemiyeti yeniden etkinliğe geçince, birkaç yıl içinde sayıları artan bu localar garip sayılabilecek birtakım aşamalardan geçtikten sonra 1957 yılında “Türkiye Hür ve Kabul Edilmiş Masonları Büyük Locası” (kısaca Türkiye Büyük Locası) adı altında birleşmişlerdir.


Bu aradaki olaylar gerçekten de bir karmaşa… Burada anlatılmasını gereksiz gördüm çünkü Türk Masonluğu’nun geneli açısından bence pek önemli de değil. Ancak anlatılmasını isteyen olursa anlatabilirim de…


Yasal mason dernekleri ne zaman kurulmuştur?

Türkiye’de bir mason örgütünün yasalara uyarak çalışabilmesi için, gerektiğinde devlet yetkililerince denetlenebilen bir “resmi dernek” kurulması gerekir.

Türkiye'deki ilk resmi mason dernekleri 1935’te Türk Yükseltme Cemiyeti’nin kapanışından sonra sessiz kalmışlardır. Bu arada Türkiye Yüksek Masonluk Cemiyeti resmen kapanmamıştır ama onun üzerinde duran da olmamıştır. Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti’nin Türkiye’deki egemen otoriter organı olan “Yüksek Şûra” ya da “Süprem Konsey” (bu adlar dönüşümlü olarak kullanılmıştır) Türkiye Yüksek masonluk Cemiyeti’ni yeniden tescil ettirerek “Türkiye Mason Derneği” adını almıştır.

Simgesel derecelerde çalışan localardan oluşan “Büyük Loca” ise önceleri yine  “Türk Yükseltme Derneği” adı altında etkinliğe geçmiş, bundan sonraki 8 yılda birçok aşamada geçirdikten sonra sonunda büyük loca ile aynı adı taşır olmuştur.

Türk Masonluğu sonraları nasıl bir gelişim göstermiştir?

1960’lı yıllarda, Ankara, İstanbul ve İzmir’de kurulan locaların sayısı giderek artmıştır. Yer yer diğer büyük kentlerde de -tek tük de olsa- localar kurulmuş, Türk Masonluğu rayına oturmuştur. Bundan sonraki en önemli olay ise, 1966 yılında Türk Masonluğu’nun kendi içinde bölünmeye uğramasıdır.


İşte bu aşamada kızılca kıyamet kopuyor. Bakalım bu aşamaya kadar olan bölümdeki soruları yanıtlayıp katkıları aldıktan sonra 1960'lı yılların ortalarında olan bitenleri anlatabilecek miyim?