Esir kamplarında Masonik çalışmalar
2. Dünya Savaşı’nda esir kamplarında yer alan Masonik faaliyet esir düşenlerle yapılan yazışmalar, anılar ele geçen tersimat ve objeler derlendi. Bunların büyük kısmı İngiltere Birleşik Büyük Locası’nın müzesinde muhafaza edilmektedir.
Mahrish Trubau (Çekoslovakya) ve Brunswick (Almanya) kamplarında Masonlar
Ocak 1944’de Selby-Boothroyd K. Mahrish Tzrubau kampının Oflag VIIIF’ına transfer edildi. Diğer esirlerle sohbetler esnasında Selby Boothroyd’un Mason olduğundan şüphelenen Kardeşler kendisini sorgulayıp intizamını tesbit ettikten sonra aralarına kabul ettiler. Bu kampta İtalya’da esir düşmüş 40 kadar Mason vardı. Başlangıçta, hatırladıkları kadar Loca açılış ve kapanış ritüelleri ile tekris merasimlerini ezbere geliştirdiler. Bu işte Önceki Üstadı Muhterem Cilfford Downing Kardeş Rehberlik etti.
Almanların dikkatini çekmemek üzere kurdukları Locaya “Geliştirme Cemiyeti” adını verdiler. Bölüm bölüm ritüel tamamlandı. Kampta bulunan rahip Kardeş, Kardeşlerin kilisede toplanmalarına imkan sağladı. Tehlike işareti verildiğinde, Kardeşlerden biri önceden tespit edilen bir konuda konferans vermeye başlıyordu. Mayıs 1944’de tüm kamp Brunswick’e taşındı ve Oflag 79 adını aldı. Kardeşler Brunswick’te de Masonik faaliyetlerine devam ettiler. Zaman içinde Locaya İngiltere, İskoçya, Avustralya, Kanada, Hindistan, Yeni Zellanda, Güney Afrika ve ABD’den katılımlar oldu. Lutfwaffe’nin eski bir karargahında kurulduğundan, kampta çok sayıda sığınak vardı. İçlerinden kilitlenebilen bu sığınaklar, kamp şartlarında ideal Mabet oluşturuyorlardı. Kampın hemen yanında bir uçak motorları fabrikası bulunuyordu ve bu nedenle sık sık bombalanıyordu. Bombalamalarda elektrikler kesildiğinden yağ kandillleri ile ışık temin ediyorlardı.
Selby-Boothroyd anılarında, bombardımanlardan sonra ölüm sembolleri ile yontulmamış taşların çokluğundan bahseder. Avadanlıklar tahta parçalardan oyularak ve cebe sığacak boyda yapılıyordu. Eşarp bijuları dahi yapılmıştı. Loca son kez toplandığında bijular Kardeşler arasında dağıtıldı. Gönye, pergel, Üstadı Muhterem bijusu ve çekiçten oluşan bir takım avadanlık Londra’da Büyük Loca müzesindedir. Kalem Kanada’da diğer avadanlıklar ise ABD ve Güney Afrika Masonik müzelerinde muhafaza edilmektedir. İkinci Derece ritüelinin kopyası Kent Bölge Büyük Locası müzesindedir. Kardeşler Loca toplantılarına en şık (!) kıyafetleriyle geliyor, pantolonlarını ütülemeye gayret ediyorlardı. Loca haftada bir toplanıyordu. Bir defasında, İskoçyalı Kardeşler diğer Kardeşlere merasimlerini sergilediler. Bir başka oturumda Üstadı Muhterem is’adı yapıldı (Üstadı Muhterem derecesi uygulanmadan). 1944 kışında soğuklardan, Kardeşlerin zayıf düşmesinden ve sıklaşan bombardımanlar nedeniyle toplantıların arası açılmaya başladı. 1945 Yılbaşında, Büyük Locanın uygun bulacağı bir okulda yardım etmek üzere 150 pound toplandı. Altı Loca görevlisinin imzaladığı bağış emri Büyük Loca müzesindedir. Yardım parasının verildiği okulun duvarına da bir anı plakası asılmıştır.
Mart 1945’ten sonra, toplantılar ayda bir yapılmaya başlandı. Son toplantılarında savaşın sona ermekte olduğu artık belliydi. Her ülkeden Kardeşler Hürmasonluğun bu zorlu günlerde kendilerine nasıl destek olduğu, kendilerine nasıl yaşam gücü verdiğine dair kısa konuşmalar yaptılar.