RİTLERİN ÖYKÜSÜ - 7

[ADAM]

CAGLIOSTRO VE MESMER

18. yüzyılın ikinci yarısında, o çağın bir gereği olarak yalnızca teolojistler, gizemciler, alşimistler, natüralistler ve pozitivistler değil, okültist ve imgeciler de Masonluğu kendi yönlerine çevirmeye çalıştı. Bu girişimler arasında pek ileri gidenler de oldu.

Comte Alessandro Cagliostro takma adını kullanan Guiseppe Balsamo, Londra’da mason olduktan hemen sonra, 1777 yılında Fransa’da Mısır Riti (Rite Egyptien) adını verdiği bir sistem kurdu. Hayli ilginç bulunduğu için, kısa süre içinde çevresinde epey insan toplandı. Aslında bir balon gibi şişti ve söndü fakat Masonlukta da geniş yankı uyandırdı. {Bu adamın yaşam öyküsü başlı başına bir âlemdir.]

Masonik literatürde Cagliostro Riti olarak da anılan bu sistem, tümüyle okült bilimler, büyü çalışmaları, parapsikolojik deneyimler, meditasyon, ruhlarla ve başka dünyaların insanlarıyla iletişim kurma gibi uygulamalardan oluşmaktaydı. Cagliostro bunları, Masonluğun öz kaynağı olan Mısır’da, halen varlığını sürdüren ezoterik kurumlarda öğrendiğini, olağanüstü güçler edindiğini, bunları kendine katılanlara da öğretmekte olduğunu savunuyordu. Bu nedenle birçok masonik yayında Masonluğu yozlaştırmaya çalışan biri hatta bir şarlatan olarak nitelendirildi.

Buna benzer bir başka sistemi, aslen Avusturyalı olup Fransa’da yerleşmiş bulunan Friedrich Anton Mesmer kurdu. Tıp öğrenimi görmüş olan Mesmer, tüm canlılar arasında sürekli manyetik ilişkiler bulunduğuna ilişkin bir hipotez geliştirmişti. Bunun üzerinde yıllarca çalışarak, düşünü ve tasarımlarını bir gizemci felsefeye dönüştürdü. 1782 yılında Evrensel Ahenk Tarikatı (Fr: Ordre de l’Harmonie Universelle) adı altında bir ezoterik örgüt kurdu. Sonra bunu Masonluğun öğretisi ve çalışma sistemiyle bağdaştırmaya girişti. Böylelikle ortaya Mesmerizm da Mesmerlik Masonluk adıyla anılan bir sistem çıktı.

Mesmer’in sistemi, birçok bakımdan Cagliostro’nunkine benziyordu. Ancak Mesmer, Cagliostro gibi ortalığı velveleye vermeden, tutarlı bir şekilde çalıştı. Bu nedenle de kurmuş olduğu tarikat hem biraz daha uzun süre yaşadı hem de benzer başka tarikatlar için örnek oluşturdu.

Gerçekten de masonik birer tarikat sayılıp sayılamayacağı tartışmalı olan bu örgütler, genelde, Manyetik Masonluk (Maçonnerie magnetique; Magnetic Freemasonry) olarak anıldı.

Bu sistemlerin böyle adlandırılması, bir yandan Mesmer’in canlılar arasındaki manyetik ilişkiler kuramından, diğer yandan da çalıma yöntemlerinde manyetizmanın kullanılışından ileri gelir. İlkelerinin çoğu, eski okült bilimler ve alşimistlerden alınmaydı. Çağımızda “parapsikoloji” olarak adlandırılan yöntemleri, o çağın koşulları altında büyücülükle karıştırarak uygulamaya girişmişlerdi. Özellikle Mesmer ve ondan sonra gelenler, tüm bunları mason localarının çatısı altında yürütmeye kalkışmıştı.

Cagliostro ve Mesmer’in çalışmalarının masonik çevrelerde tepkiyle karşılanışının nedenlerinden birinin, kadınları da aralarına alarak ve üyeliğe kabul etmeleri olduğu söylenir. Gerek Cagliostro gerek Mesmer, kadınların, öğreti ve çalışmalarına erkeklerden daha çok ilgi duyduğunu görmüş, bu potansiyeli değerlendirmişlerdi. Fakat bu, Cagliostro ve Mesmer’in Masonluğu saptırarak yozlaştırmakta oldukları üzerine suçlanmaları bakımından pek geçerli bir gerekçe sayılamaz. Çünkü 18. yüzyılda kadınların da Masonluğa girip giremeyeceği tartışması, onlardan yıllarca önce başlamıştı.

Dolayısıyla şimdi kadınların da mason olup olamayacağı tartışmasına değil ama kadınların bu bağlamdaki girişimlerine geliyoruz.