MASONLUK - Helmut Reinalter

[Genius Loci]

MASONLUK
Helmut Reinalter
çeviren: Kâzım Özdoğan
Kırmızı Kedi Yayınevi
2008, 144 sayfa



Masonluk, hakkında en çok konuşulan ve tartışılan konulardan birisidir. Bu büyük merak, iki ana neden üzerinde yükselir. Birincisi, masonluk esas olarak gizli bir örgütlenmedir ve sadece bu bile örgütlenmenin dışında kalanların merakını uyandırmaktadır. Masonluk dendiğinde birçok insanın insanın aklına hemen ezoterizm, tuhaf işaretler, şifreler ve daha bir sürü esrarengiz şey gelmektedir. İkinci olarak da, masonluk son iki yüzyıldır, zaman zaman farklı biçimlerde olsa bile, hep siyasetle ilişki içerisinde olmuştur.

Bütün bu özelliklere sahip bir örgütlenmenin araştırmacıların ya da araştırmacı olduğunu iddia edenlerin ilgisini çekmemesi mümkün değildir. Ama ilgi ile merak, ne yazık ki, her zaman yetenek ve birikimle birlikte olmamaktadır. Bu yüzden de ortalık masonluk hakkındaki ‘müthiş sırları’ aydınlattığını öne süren ya da insanlığı büyük komploya karşı uyaran ucuz kitaplarla dolmuştur. Söz konusu kitaplar meseleyi daha da karmaşıklaştırmadan, masonluğun etrafını saran sis perdesini daha da artırmaktan başka bir işe yaramamıştır.

Helmut Reinalter’in yeni yayımlanan kitabı Masonluk ise bu çerçevenin dışında değerlendirilmeyi hak ediyor. Innsbruck Üniversitesi’nde Yeni Çağ Tarihi alanında profesör olan Helmut Reinalter,  Yeni Çağ Tarihi ve Aydınlanma Dönemi konusunda Avrupa’nın en önde gelen isimlerinden biri. Salzburg, Lüksemburg, Krakov ve New York’ta çeşitli üniversitelerde misafir profesör olarak görev yapan Helmut Reinalter aynı zamanda ‘Orta Avrupa’da Demokratik Hareketler’ isimli uluslararası araştırma merkezinin başında. 1992-2005 yılları arasında Masonluk Araştırmaları Bilimsel Komisyonu’nun başkanı olan Helmut Reinalter, 1995’ten bu yana Avusturya Büyük Locası’nın Mason Akademisi’nin müdürlüğünü yapıyor. Kısacası Reinalter kendi alanında gerçekten de büyük bir birikimi temsil ediyor ve alanının en önemli uzmanlarından birisi olarak kabul ediliyor.

Masonluk ve postmodernizm

Helmut Reinalter, kitabında masonluğun kökenlerini, başlangıcını, yükselişini, hedeflerini, sembollerini, ritüellerini, teşkilat yapısını ve İlluminati, Gülhaçlar türü gizli cemiyetlerle ilişkilerini inceliyor. Ayrıca masonluğun devlet, politika, din ve kültürle ilişkilerini büyük bir titizlikle ele alıyor. Şaşırtıcı derecede geniş bir kaynakçaya sahip eserde mason karşıtı iddialar ve komplo teorileri de masaya yatırılıyor. Reinalter’in akademik birikimi ve titizliği eserinin her satırına siniyor. Kitabın bir başka öne çıkan özelliği de konu hakkında Türkçede şimdiye kadar yayımlanmamış birçok esere gönderme yapması. Yazar bu dev külliyatı, gayet usta bir biçimde, her türden okuyucunun anlayabileceği bir hale sokuyor ve masonluk hakkında şimdiye kadar bilinmeyen birçok olguyu gözler önüne seriyor.

Kitapta ayrıca masonluğun dünyaya bakışının nasıl oluştuğu da ayrıntılı bir biçimde anlatılıyor. Reinalter masonik düşüncenin kendine özgü bir rasyonel sistematiğe sahip olduğunu ve masonluğun insan anlayışı ile hümanizmi yorumlayışının Avrupa düşünce hayatında özel bir yere sahip olduğunu öne sürüyor.

Reinalter kitabında masonluğun kültür alanında da önemli işler yaptığını öne sürüyor. Ama yazar bunu yaparken söz konusu etkinin, tıpkı siyaset alanında olduğu gibi, abartılı bir biçimde değerlendirilmemesi gerektiğini de belirtiyor. Mason olan ünlü kişilerin yaptıklarının ve başarılarının tek nedeninin mason localarına üye olmaları değil kendi yetenek ve birikimleri olduğunu ifade ediyor. Tersi yöndeki abartmaların meseleyi esrarengiz bir havaya sokarak iyice anlaşılmaz kıldığını söylüyor.

Helmut Reinalter, kitabında masonluk hakkında sadece bilgi vermekle kalmayarak konu hakkındaki tartışmaları da son derece nesnel bir biçimde masa üzerine yatırıyor. Masonluk’u piyasadaki benzerlerinden ayıran en önemli şey de burada gizlidir. Yazar masonluğa ve masonluğun düşünce dünyasının sadece dıştan bakmakla yetinmiyor. Örneğin masonluktan yola çıkarak modernizm ile postmodernizm tartışmalarına değiniyor. Reinalter, masonluğun düşünsel ve sosyal tarihini yazarken söz konusu kurumun toplumsal rolü ve etkilerinin neler olması gerektiğini de irdeliyor. Özellikle yazarın Aydınlanma ile ilgili fikirleri son derece ilgi çekicidir. Aydınlanma’nın ürünü olarak ortaya çıkan bir kurumun modernizme karşı çıkmanın moda olduğu günümüzde söz konusu kavramlara nasıl bakması gerektiği meselesini büyük bir yetkinlikle ele alıyor. Helmut Reinalter’in kitabı masonluğun dünü hakkında olduğu gibi bugünü ve geleceği hakkında da ilgi çekici tartışmaların kapısını aralıyor.

(Yazı Radikal Kitap ekinden alınmıştır)

[dogudanesen]

Ben de edindim sn. skullG ve aydınlatıcı sözcüğü oldukça yeterli bu eser için.