Türk Masonluğu’nda şu “oturmuş” ya da “köklü” konusunun doğrusunun anlaşılabilmesi bakımından bir kronolojik özetin yardımı olabilir.
Türkiye Süprem Konseyi Şurayı Aliyi Osmanî adı altında 1861 yılında kurulmuştur. Bugün 153 yıllık bir geçmişe sahiptir.
Aynısının bir zorunlu duraklamadan sonra yeniden etkinliğe geçiş tarihi 1909’dur.
Aynı tarihte ilk ulusal mason obediyansı, Maşrık-ı Aliyi Osmani adı altında kurulmuştur.
Cumhuriyetin ilânından sonda bu kuruluşların masonik adları, Türkiye Süprem Konseyi ve Türkiye Büyük Maşrıkı olmuştur.
Türkiye Büyük Maşrıkı 1935 yılında çalışmalarını tatil etmiştir. Türkiye Süprem Konseyi, atölyelerinin çalışmalarını durdurmuştur.
Türkiye Süprem Konseyi’nin çatısı altında kurulan üç loca 1939 yılında çalışmaya başlar ama resmi bir dernek etkinliği yoktur.
Türkiye Süprem Konseyi 1948 yılında simgesel derecelerde çalışan locaları da yüksek derece atölyeleri de çalıştırmaya başlar. Simgesel dereceler için 3 ayrı ilde büyük loca niteliğinde ünite granlojlarını kurar.
Ünite granlojları 1957 yılında Türkiye Hür ve Kabul Edilmiş Masonları Büyük Locası adı altında birleştirilir. Türkiye Süprem Konseyi, çalışmalarını Türkiye Yüksek Şurası adı altında sürdürürken bu iki kuruluş arasında bir anlaşma (konkordato yapılır.)
Türkiye Yüksek Şurası 1965 yılında konkordatoyu iptal eder. Türkiye Hür ve Kabul Edilmiş Masonları Büyük Locası’ndan ayrılan kimi masonlar Türkiye Büyük Mason Mahfili adı altında bir diğer obediyans kurar. Türkiye Süprem Konseyi bu yeni obediyans ile anlaşma yapar.
Türkiye Hür ve Kabul Edilmiş Masonları Büyük Locası, 1970 yılında İngiltere Birleşik Büyük Locası tarafından tanınır. Türk Masonluğu’nun geleneksel tutumunu terk eder; Anglosakson Masonluğu cephesine geçer.
Türkiye Süprem Konseyi’nden ayrılan kimi 33 derecedeki masonlar, Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti’nin ikinci Yüksek Şurasını kurar. Önceki kuruluş bundan böyle yine Türkiye Süprem Konseyi olarak anılır.
Türkiye Büyük Mason Mahfili 1993 yılında Özgür Masonlar Büyük Locası adını kullanmaya başlar. Daha önce başlatılmış ilişkiler çerçevesinde, uluslararası düzeyde Liberal Masonluk cephesinde çalışmalarını sürdürür.
Türkiye Hür ve Kabul Edilmiş Masonları Büyük Locası, uluslararası düzeyde Anglosakson Masonluğu topluluğu çerçevesinde yüzden çok mason kuruluşuyla ikili ilişkilerini geliştirerek sürdürür.
Bütün bu bilgilerin üzerine, isteyen, bunlardan hangisinin “en” ya da “daha” oturmuş ya da köklü mason kuruluşu olduğu konusunda değerlendirme yapabilir. Ancak bu değerlendirme, işte bu özet bilgiler üzerine yapılmalıdır.
Tüm bunların ötesinde böyle bir değerlendirme yapılmasına da gerek yoktur. Dünya yüzünde Masonluk tek tip değildir. Türkiye’de de değildir.
Ayrıca; bu mason kuruluşlarının birbirlerinin gözünü oyduğu falan da sanılmasın. Örgütlerinin ve çalışmalarının ayrı ayrı oluşuna karşılık, bildiğimizce, birbirlerine karşı olan tutumları mason oluşun gerektirdiği düzeyde, olumlu birlikteliklerle sürmektedir.