Tevfik Fikret'in Dil Görüşleri

[edebiyat_ogr]

          Tevfik Fikret, Servet-i Fünun dergisinde yazmış olduğu makalelerinde ve diğer yazılarında sıkça ''dil'' konusuna değinmiştir. Öncelikli konu, edebiyat dilinin nasıl olmasıdır? Ayrıca bu konuda kendine yöneltilen eleştirileri cevaplarken ortaya koymuş olduğu görüşleriyle dile verdiği önemi açıkça ifade eder. Bu bakış açısıyla kaleme aldığı ''Lisan-ı Şi'r'' , ''Tasfiye-i Lisan'' başlıklı edebi sohbetleri, doğrudan doğruya edebiyatta dilin nasıl olması konusunu irdelemektedir.
          ''Lisan daha incelmeli; daha derin, daha tabii, daha hassas, daha şeffaf, daha münevver, daha esiri olmak...Müteessir, mütefekkir görünmeli...Pek güzel amma nasıl?''
sorusunu sorduktan sonra şair, edebiyat dilinin işlenmesinden yanadır. Özellikle şiir dili onun için ön plandadır. Ayrıca, yazarın daha pek çok  yerde şiir dilinin inceliğine dikkat çektiğini de belirtmekte fayda var. Bu görüşleri, onun o günlerde savundukları edebi hareketin, yani Servet-i Fünun anlayışının bir ürünüdür. Onlar, elbette yaratmak istedikleri edebiyata uygun bol sanatlı, istiareli ve terkipli bir dili savunacaklardı; bunu da yadırgamamak gerekir. Bunun yanında Fikret'in kendince bir değerlendirmesi var ki onu da gözden uzak tutmamak gerek.Bu da, henüz grameri ve sözlüğü yapılmamış bir dilin tasfiyesinin asla kolayca gerçekleştirilemeyeceği görüşüdür.         
          Bu arada, onların dili kullanış tarzında hedef oldukları tenkitlerden de birkaç örnek vermekte fayda var. Fikret ve arkadaşlarının en çok eleştirildikleri nokta şüphesiz dili işleyiş ve kullanış tarzlarıdır. ''Lisan bozuluyor... yazdıkları anlaşılmıyor...'' yolunda eleştirilere karşı Fikret, şöyle bir açıklama getiriyor:
          ''Bozulan, anlaşılmayan hangi lisandır, bilmiyoruz ya bu feryadı edenler bizden başka bir dil kullanmıyorlar ki...''
          Öte yandan, gene kendilerini ''dili bozuyorlar, dili bitiriyorlar'' diye eleştirenlere karşın şairin verdiği cevap, yine Türk dilinin ihmal edilmiş olan gerçekleri olarak karşımıza çıkmaktadır.
          Tevfik Fikret'in değerlendirmeye çalıştığımız görüş ve düşünceleri, şüphesiz onun edebiyat çevresine ne kadar hakim olduğunu ve bu çevredeki olumlu ve olumsuz gelişmeleri ve oluşumları ne denli iyi izlediğinin birer örneğidir.