NEDEN KOMPLO SEVERİZ ?(Mükemmel Komplo Teorisinin Formulü)

[Ulu Mason]

NEDEN KOMPLO SEVERİZ ?(Mükemmel Komplo Teorisinin Formulü)

Türkiye’yi asıl yönetenler Sabetaycı mı? 11 Eylül’ü derin devlet mi planladı? Peki Neil Armstrong gerçekten Ay’a ayak bastı mı? Prenses Diana’yı Kraliyet Ailesi mi öldürdü? Ve son zamanların en çok konuşulan komplo teorisi: Toryum projesi üzerine çalışan fizikçilerin bulunduğu Atlas uçağı düşürüldü mü?

Dikkat ederseniz her büyük olayın ardından en az bir tane komplo teorisi ortaya atılır. İster komplo teoricisibaşı olun, ister hepsini sonuna kadar reddedin... Paranoya sınırlarını zaman zaman zorlayan komplo teorileri, modern kültürümüzün bir parçası. Hatta giderek palazlanan bir komplo endüstrisi bile var: CIA’in 11 Eylül faciasını planladığını iddia eden ‘Loose Change’ adlı belgesel, internetten 10 milyon kez indirildi. Üstelik komplolara inananların sayısı giderek artıyor.

Ancak komplo teorilerini neyin tetiklediğine dair pek az araştırma yapıldı: Neden günümüz insanı komplolara bu kadar meraklı? Psikolog Chris French, kimin neye inandığını araştırmış. 36 yaş üstündekilerin çoğu, JFK (eski ABD Başkanı John F. Kennedy) suikastının bir komplo olduğundan eminken, 20-35 arasındakiler 11 Eylül’ün ardında başka bir iş olduğuna inanıyor. 19 yaşın altındakiler, her tür teoriye inanmaya meyilli. Dahası, gelir düzeyi düşük olan kişiler de ortalama gelir seviyesindekilere oranla kendini komplolara kaptırıyor!

IRKSAL KOMPLOLAR

Amerika’daki araştırmalar, azınlıkların komplo teorilerine daha çok inandığını gösteriyor. Afrika ve Latin Amerika kökenliler, beyaz Amerikalılara kıyasla komplo teorilerine daha çok tamah ediyormuş.

Hadi yaş teorisini anladık. Peki ırk ve gelir seviyesinin, komplolarla ne alakası olabilir, diyeceksiniz. Londra’daki Royal Halloway Üniversitesi’nden Psikolog Patrick Leman, bizi komplo teorilerine inanmaya iten düşünce süreçlerini incelemiş. Buna göre büyük bir olayın ardında, büyük bir neden olduğunu düşünüyoruz. Yani dehşet verici bir olayın, örneğin Atlasjet uçağının düşmesinin ardında, ‘bizden saklanan’ bir gerçek olduğunu düşünmemiz gibi... Bu noktada, düşen uçakta o fizikçiler olmasaydı, komplo teorisi falan olmayacaktı diyebiliriz. Diyelim ki bir devlet başkanına suikast düzenlendi. Adam ölürse, bu işin ardında başka bir iş var deme şansımız, çok daha yüksek değil mi?

Bu düşünce biçiminin cazibesini anlayabilmek için tersten bakalım: Büyük bir olayın nedeni olarak basit bir gerekçe gösterince (Örnek: Prenses Di, sarhoş şoför hatası yüzünden öldü) karmaşık bir durum ortaya çıkıyor. Böylesine basit bir gerekçe, psikolojik olarak kendimizi ‘güvensiz’ hissetmemize neden oluyormuş. Garip ama gerçek; komplo teorilerini bu durumlarda daha mantıklı ve daha güvenli bulabiliyoruz.



Dr. Leman, insanların kendi inançlarına uygun bilgiye daha çok dikkat ettiğini hatırlatıyor. İşte komplo teorilerine bel bağlama durumu da benzer şekilde işliyor. Komplo teorisine inananlar, yeni bir bilgi ancak kendi inançlarına uyarsa mantıklı buluyor. Tam tersine, eğer söz konusu yeni bilgi, komplo teorisini yalanlıyorsa bu bilginin de doğruluğunu sorguluyoruz. Hatta bu bilgiyi veren kişinin bizzat komplonun bir parçası olduğuna inanıyoruz!

İnancımıza uymayanı, kafamıza göre şekillendirmekten ibaret durum: İktidar yanlısı olan birine, bir yolsuzluk yapıldığına inandırmak ne kadar zorsa, şiddetli muhalif birini buna inandırmak o kadar kolay...

Komplocu olsun ya da olmasın, herkes gerçeğin peşinde. Ama aranan gerçekler farklı olabiliyor.



Mükemmel komplo teorisinin formülü


Hedef seçmek:
Herkesin kolay ulaşamadığı büyük bir kurumu veya kişiyi seçin. Hükümet veya çokuluslu bir şirket ideal.


Olayı seçmek:
Teori üretmek için manşetlere taşınacak kadar büyük bir olay seçmelisiniz. Özellikle ani gelişen bir olayın görüntülerini hafızasına yerleştirecek kitleniz, 20-35 yaş arası.


Hikayeyi geliştirin:
Teorinizi dikkatle seçilmiş bilgilerle pekiştirip bütünselliği sağlayın. Bir şey genel akışa uymazsa, yeniden yorumunu yapın. Olayda bir belirsizlik yaratın: Varolan kanıtları sorgulayın, ‘resmi’ açıklamayla çelişen kanıt bulun.


Savunma hazırlama:
Eğer biri uyanıklık yapıp açığınızı yakalarsa sakın geri adım atmayın ve ana hikayeye bağlı kalın. Ufak tefek detayların değişimine göz yumabilirsiniz ama ana iddiadan vazgeçmek yok! Sizi sorgulayanlar olursa da ‘Herhalde onlar da bu işin içinde’ diyerek topu taca atın.

HABER 7 COM