TOLERANS , HOŞGÖRÜ ve MASONLUK
Türkçeye Batı dillerinden geçmiş olan tolerans [ toleranz (Alm.), tolérance (Fr.) tolerance (ing.) ] Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre “hoşgörü”ye denk düşmektedir. Osmanlıca karşılığı müsamaha olarak gösteriliyor. (Müsamaha’nın dışında tecviz, tahammül, insafta hoşgörünün kullanıldığı anlamlar bakımından bir karşılık olarak görübilir.)
Peki Hoşgörü gerçekten Toleransı karşılar mı? Hoşgörü bileşik bir kelime olarak Farsça kökenli “güzel” anlamında “hûş-hoş” sözcüğü ile Türkçe görmek fiilinden türetilmiş “görü” sözcüğünden oluşur. Eş anlamlısı müsâmaha ve tolerans olarak verilen hoşgörü sözcüğü; her şeyi anlayışla karşılayarak, mümkün olduğu kadar hoş görme hali olup, kendi düşünce ve inançlarına karşıt düşünce ve inançları olabildiği kadar hoş görme durumudur. Terim olarak hoşgörü; farklı dil, cins, din, inanç ve anlayış bakımından başkalarının varlıklarından rahatsızlık duymama halidir.
Tolerans ne musamaha ne tesamüh ve ne de hoşgörü ile eş anlamlı değildir. Hoşgörü anlam bakımından toleransa daha yakındır. Ancak yine de hoşgörü, toleransın tam karşılığı değildir. Onda duygusal bir yön bulunur. Hatta kimi kullanımında üstün olanın altta olanın yaptıklarını görmezden gelmesi ona tahammül göstermesi vardır. Tolerans ise özgürlüğün temelidir. Görmezden gelme yoktur, eleştiri hakkını da, Özeleştiriyi de içinde barındırır. Çünkü Tolerans akıldan ve bilimsel bir yaklaşımdan kaynaklıdır. Hoşgörünün insandaki yeri kalptir, gönüldür. Hoşgörü duygusal bir yaklaşımdan kaynaklanır. Buna karşı insanın değerini anlayıp haklılık olasılığını düşünmeyi içermez. Tolerans ise akılcı bir yaklaşımdan kaynaklanır, insanın karşısındakini anlamaya çalışmasını ve ona değer vermesini de içerir.
Toleransı yanlış bulunan ya da olması gerekene aykırı olarak nitelenen düşünce, görüş, eğilim, töre, tutum, ilke ve davranışların önyargı ile bakılmayıp tepkiyle de karşılanmaması, kendiliklerince bir haklılıklarının doğruluklarının bulunabileceğinin bir takım noksanlıklardan ya da temel yanılgılardan kaynaklanabileceğinin zorlama olmaksızın kabul edilmesi olarak tanımlayabiliriz. Bu tanımdan tolerans gösterenin de kendi kendisini sorgulaması sonucu ortaya çıkar. Bu ise hoşgörü de bulunmayan bir özelliktir. Tolerans kişiyi özeleştiriye yönelitir. Karşısındaki haklı ise kendisinin yanılgıda olabileceği düşüncesini ortaya koyar. Hoşgörü ise kişinin karşısındakinin davranışlarını görmezden gelmesi, ona müsamaha göstermesidir ki burada bir özeleştiri söz konusu olmaz.
Tolerans tıpkı özgürlük gibi sınırsız değildir. Nasıl ki sınırsız özgürlük sonuçta özgürlüğü ortadan kaldırır, sınırsız toleransta sonuçta toleransı yok eder. Toleransın sınırları, eşitliği bozabilecek, bireyin onur ve saygınlığından özveride bulunmasını gerektirebilecek zorunlu bir kabullenmeye yol açacak ya da sonsuzcasına boş yere ümit beslettirebilecek bir dereceye vardırılmama olarak belirtilebilir. Bu sınırların dışına taşılması durumda tolerans, tolerans olmaktan çıkar.
Yanlışların ve kusurların bağışlanması toleransın bir gereği değildir. Toleransta bağışlama yoktur. Bu olsa olsa hoşgörü de olabilecek bir durumdur. Bir kişinin her istediğini yapmasına tolerans gösterilmez. Çünkü toleransın temelinde akılcı düşünce ve değerlendirme yöntemi bulunmaktadır. Tolerans vurdumduymazlık demek değildir. Gerçeği arayıp bulmak, hakikati araştırma ve ancak bunu bir tarif içine sokmamak gerekir. Tolerans yanlışa göz yumma demek de değildir. Yanlışlar düzeltilmelidr ancak bu yapılırken karşıdakine baskı uygulanmadan iyiyi bulması beklenmelidir.
Tolerans Masonlukta özgürlüğün kaçınılmaz temeli, insanlığın birliğini gerçekleştirecek bir ilkedir. Tolerans, Masonluğu tanımlamak için olmazsa olmaz bir ögedir. Masonluk’ta Toleransın kapsamını maddeler halinde kısaca söyle sıralayabiliriz;
. Tüm insanların inanç düşünce görüş ve davranışlarında hür olduklarının içtenlikle benimsenmesi
. Başkalarının inanç, düşünce, töre, görüş ve duygularına her ne şekilde olurlarsa olsunlar onaylanmasa ve uygun bulunmasa bile değer verilmesi ve saygı duyulması
. Hiçbir düşünce ve görüşe bir takım tek yanlı yaklaşımlarla, önyargılarla karşısına çıkılmaması
. Ters ya da aykırı düşünceler karşısında insanın kendisini de yoklayarak yanılgıları olup olmadığını araştırması
. Heyecana kapılmadan, duygusal tepkilerde bulunmadan bilimsel ve akılcı bir yöntemle düşünülmesi
Tolerans göstererek birbirini dinleyen, anlamaya çalışan karşılıklı olarak birbirlerinin noksanlarını gideren insanlar uzlaşmanın ötesinde daha ileri aşamalara ulaşabilirler.
Hazırladığım bu çalışmanın toleransla karşılanacağı ve az da olsa faydalı olacağı ümidiyle Sevgi ve Saygılarımı sunarım.
KAYNAKLAR
ASLAN, Ö., Hoşgörü ve Tolerans Kavramlarına Etimoloji Açıdan Analitik Bir Yaklaşım,
http://www.cumhuriyet.edu.tr/edergi/makale/325.pdfhttp://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=veritbn&kelimesec=157800http://sozluk.sourtimes.org/show.asp?t=tahammul+tolerans+ve+hosgoru+arasindaki+farklarK., S., Tahammül, Gönye M. L.’nda Konuşma.
R.,N., Masonik Tolerans.
D., A. , Hoşgörü, Bilgi 50. Yıl’dan.
M. Ayfen Özger, Sözlük.
T., M.E., Tolerans, Nur M.L.'nda Konusma.