Masonluğun Tarihi Üzerine Bir Özet – 7 (Christopher Wren ve Isaac Newton)

[ADAM]

Sir Christopher Wren, 1680 yılında Royal Society başkanlığını üstlenmişti. Ancak bu görevi iki yıl sonra bıraktı çünkü bir yandan da St. Paul Katedrali’nin yeni baştan yapımı işini yürütüyor, Londra’nın yeni baştan imarı için çalışıyordu.

1688 yılında Kral 2. James Fransa’ya sürüldü 1691 yılında da Robert Boyle öldü. Siyon Örgütü’nün büyük üstatlığını Sir Isaac Newton devraldı. Sir Christopher Wren’i Siyon Örgütü’nün amaçları doğrultusunda bir paravana olarak Royal Society’nin kullanılması bakımından ikna etti. Ancak o kurumun başkanlığını yapmış olduğu için pek iyi tanıyan Sir Christopher Wren’e göre, bu hiç de olacak iş değildi. Onun önerisi inşaatçı mason localarından yararlanmaktı. Ancak bunun için de hiç olmazsa birkaç locanın yönetimi ele geçirilmeliydi.

Bunu deneyebilmek amacıyla Sir Christopher Wren St. Paul Locası’nda “kabul edilmiş mason” oldu. (Düşünebiliyor musunuz, Londra’daki tüm locaları devlet adına denetlemekle görevli ve en üst düzeydeki yetkili, “büyük üstat”, mimarı olduğu katedralin yapımını yürüten locada “çırak” niteliğini alarak Masonluğa giriyor.

1694 yılında Kraliçe Mary öldü; kocası 3. William tahtta tek başına tahtı sahiplendi. Ülkeyi kendi benimsediği tarzda, despotça yönetmeye başladı. Bu durum altında inşaatçı mason localarının kullanılması olanaksız gibi görünüyordu. Acaba yine Royal Society seçeneği denenebilir miydi?... Ancak daha ilk yoklamalar bunun da umutsuz olduğunu gösterdi. Çok daha elverişli bir ortamın doğmasını beklemekten başka çare yoktu.

Kral 3. William 1702 yılında ölünce tahta 2. James’in diğer kızı, Mary’nin kardeşi Anne çıktı. Masonik kaynaklarda yazılı olanlara göre; Kraliçe Anne, aslında bir Stuart oluşuna karşın Stuartistler üzerinde dehşetli bir baskı kurdu. Büyük Üstat Sir Christopher Wren, buna dayanamayıp 1702 yılında istifa etti.

İstifa etmiş olduğu doğru ama acaba istifasının gerçek nedeni o muydu, yoksa bundan sonra olacaklar önceden ayarlanıp, istifa etmesi mi gerekmişti?

Masonik kaynaklarda yazılmış olanlara bakılırsa; hiç kimse Sir Christopher Wren’in yerine geçmeyi kabul etmemiş, Londra’daki operatif mason locaları başsız kalmış.

Hayret bir şey!... Sanki daha önce başlarında biri varmış gibi!... Operatif Masonluğun geleneksel örgütlenme tarzı uyarınca her loca bağımsız çalışırdı. Sir Christopher Wren de locaların başında değildi; onları devlet adına denetlemekle görevliydi.

Gene masonik kaynaklarda dendiğine göre; Londra’daki localar çalışmaz olmuştu. İşi kesin olarak durdurmasalar bile, iyice ağırdan almaya başlamışlardı; çünkü İngiltere’de o sırada bir de ekonomik kriz başgöstermişti.

Öyle deniyor ama yanlış… Ekonomik kriz o tarihte değil, daha sonra. Yüzyılın başında locaların çalışmaz duruma girmesi, olasılıkla dışarıdan yapılan baskı ve yönlendirmelerin sonucuydu. Dolayısıyla, inşaatçılık mesleği Londra’da özellikle bir bunalıma sürüklenmişti. Localarının çökmesi ya da çöküntüye uğramış gibi gösterilmesi gerekliydi.


Sonrasını izleyecek bölüme bırakıyorum.

[Mustafa Kemal]

Sir Christpher Wren hakkında birşeyler eklemek isterim.

Birçok kaynakta Büyük Üstat olarak anıldığı doğrudur. Ancak Sn. Adam'ın belirttiği gibi "neyin" Büyük Üstadı olduğu konusu cevapsızdır. Çünkü o tarihlerde bir Büyük Loca yoktur. Benim inancım, bu ünvanla anılmasının tek sebebi devlet adına denetim yapması değildi. Wren 1666 yangınından sonra şehrin yeniden imarı ile görevlendirilmişti. Görev olarak Büyük Üstat olmasa bile, o tarihlerde çalışan Operatif Locaların yönetiminden sorumluydu.

Operatif dönemin gerilemesinin sebebi olarak da Wren'in görevlerini yerine getiremeyecek kadar yaşlanması olarak verilir kimi kaynaklarda. 1632 doğumludur. 1700'lerin başında 70 yaşlarına gelmiş oluyor. O dönem için gerçekten de "yaşlı" denilebilecek bir yaş...

1716'ya az kaldı, sabırsızlıkla bekliyorum

Saygılarımla.

[ADAM]

Elbette burada bir alternatif tarih anlatımının özetini yapıyorum ben. Bunus anlatırken de dikkatinizi çekmeşse Masonluğa daüha yeni yeni değinmeye başladım. Kaynaklar, Masonluğun dışındaki genel tarih kaynakları.

Christopher Wren 1632 doğumlu, doğru... Ölümü 1723. Dolayısıyla, artık hayli yaşlanmış bile olsa tüm bu olayların içinde. 1666 yılındaki yangının ertesinde Paris'te eğitim gördükten sonra kendisine büyük üstat denildiği de tamam. Ancak konuya Operatif Masonluk denilen o meslek ve zanaatın genel geçerli kuralları açısından bakarsak, locaların tümüyle özgür ve bağımsız olup, "büyük üstat" diye aünılan herhangi bir üst düzey yöneticinin bulunmadığını da görüyoruz. Konu Londra olunca, daha önce de değinmiş olduğum üzere William Moray da Christopher Wren'den önce o unvan ile bu görevi yapmıştı ama meslek ile hiçbir ilgisi yoktu. Christopher Wren hiç olmazsa mimarlığa meraklı ve bir de eğitim görmüş. Böyle oluşuna karşın locaların işlerine kesinlikle karışamaz. Nitekim daha sonra karışabilmek amacıyla "kabul edilmiş mason" oluyor. O geleneksel yapının kırılması olanaklı değil.

Bir büyük üstat daha var tarihte, o ise çok daha eski: Erwin von Steinbach, Strasbourg Katedrali'nin mimarı ve Kıta Avrupası'nda ilk localar arasıs iletişimin kurulup mesleğin belli yasalar bsağlı olarak yürütülmesini sağlamayı başlatmış kişi... Ona da bu büyük üstatlık onurlandırmak amacıyla verilmiş, hani günümüzdeki şu fahri doktorluk gibi bir şey...

Sir Christopher Wren'e dönersek, kişilik bakımından çok dirayetli ve çok güçlü bir kişi olduğunu biliyoruz. Royal Society başkanlığına saçilmiş olması bile bunu kanıtlamaya yeter. Ancak bu, onu locaların kendi iç yönetimine karıştırmaz. Onları daha iyi çalıştırmak için isteklendirebilir7, yaptıkları çalışmaları denetleyebilir, çalışmaları geçici bir süre için ya da süresiz olarak durdurabilir.  Bunlardan ötürü herhangi bir gerekçe göstermek ya da açıklama yapmak zorunda da değildir. Tek hesap vereceği kişi kral ya da kraliçedir.

Zaten daha sonra olan da bu... Oraya geleceğiz.
     

[DOLUNAY]

Sevgili izleyiciler,
Sir Christopher Wren hakkında ben de bir şeyler eklemek istedim. Wren 1731 yılında - bazı kaynaklarda farklı tarihler var-  Londra Antiquity Locasında Rus Çarı Büyük Petroyu (biz aldığımız YENİLGİLERDEN duyduğumuz aşağılanma ile ona Deli Petro diyoruz) tekris etmiştir. ÇAR Büyük Petro ise bir alçakgönüllülük örneği göstererek Petesburgdaki locanın 2. nazırlığı görevini üstlenmiştir. Loca adı çok çeşitli olarak geçmektedir. Bu ya locanın adını değiştirdiğini veya tersimattaki hatalardan kaynaklanabilir. Bu adlar:
1- Peace and Union, 2- La Parfaite Union, 3- Silence'dır. Petronun moral gücü sağlamak için yemin sistemini oluşturduğu ve 1772'den sonraki tekrislerde yemin sisteminin uygulanmaya başladığı söylenir.
Saygılarımla
Dolunay