Sayin ADAM'in ricasi uzerine giris niteliginde Amerikan Masonlugunun kisa bir tarihcesini hazirladim. Ilerleyen tarihlerde bu yazima eklemeler yapacagim.
18. Yuzyilda Mason'lugun Kuzey Amerika'da Baslangici:
Masonluk Kuzey Amerika'ya resmi olarak 1730 yilinda gelmistir. Ancak bu 1730 yilina kadar Amerika'da hicbir Masonik faaliyet yoktu anlamina gelmez. Bilakis, ozellikle Philadelphia bolgesinde 1715 yili civarinda aktif Localar bulunmaktaydi. Bu konuya tekrar donecegim ancak oncelikle Duzenli Masonlugun Amerika'ya girisinden bahsetmek istiyorum.
5 Haziran 1730 yilinda Ingiltere Buyuk Locasi Buyuk Ustadi Norfolk Dukunun Daniel Coxe'u New York, New Jersey, ve Pennsylvania bolgesi Buyuk Ustadi olarak atamasi ile duzenli Masonluk Amerika'ya resmen girmistir. 30 Nisan 1733'te Buyuk Ustadliga zamanin Ingiltere Buyuk Locasi Buyuk Ustadi Montague Viskontu tarafindan henuz yeni atanmis olan Henry Price, kardeslerin buyukce bir kismini toplayarak bolgesel bir Buyuk Loca ve onun da altinda Boston sehrinde bir yerel Loca kurmustur. Bu Loca daha sonralarda iki Loca ile birleserek daha da guclenmistir. "Boston'daki ilk Loca" Amerika'da yasi tescillenebilen en eski Loca olmakla birlikte gunumuzde de calismalarina devam etmektedir.
1800'lere gelindiginde Mississippi'nin dogusunda kalan hemen hemen butun eyaletlerde - Illinois ve Wisconsin haric - Buyuk Localar kurulmustur. 1800'lerin basi Amerika'da Masonlugun hizla buyudugu ve guclendigi yillardir. Ancak 1826 yilinin 2. yarisinda patlak veren "Morgan Affair (William Morgan)" - Morgan Affair ile ilgili daha detayli bir yaziyi ilerleyen tarihlerde yazacagim - bu hizli buyumeyi kisa bir sureligine durdurmustur. Kendisi bir Mason olan Andrew Jackson, Amerikanin 7. baskani olarak secilince (1829-1837 donemi), anti-Masonik calismalar durmus, 1840 yilina geldiginde ise neredeyse tamamen sona ermistir. Jackson'in baskanliga gelisi suphesiz Masonlugun halk arasinda tekrar canlanmasina buyuk katkida bulunmustur.
Bu kisa girisin sonrasinda 1730 oncesi Masonluga biraz da olsa deginmek istiyorum...
1700'lu yillarda, Britanya ve Amerikan kolonileri arasindaki iliskilerden oturu bir cok insan Ingiltereden Amerika'ya goc etmekteydi. Bu gocmenlerin disinda, turistik seyehat ve gorev icabi Amerika'ya giden Ingilizler de mevcuttu. Eger cok basit duzeyde dusunulurse, Masonlugun Amerika'ya ilk defa bu seyehatler araciligi ile geldigi tezinde bulunulabilir. Ancak ben mantik yurutmektense birkac adet belgeyi sizlerle paylasmayi tercih ediyorum.
Bu belgelerden birisi, 1730 yilinda Buyuk Ustad Coxe'a bu bolgedeki Localarin duzenli faaliyet gostermek icin basvurduklari ve kabul belgelerini aldiklaridir.
Diger bir belge ise Dr. Benjamin Franklin'in ayni zamanda editorlugunu de yaptigi ve basimi Philadelphia'da yapilan, "Pennsylvania Gazzette" sinin 8 haziran 1930 tarihli ve 108 sayili gazetesindeki yazidir:
[Alinti]: "...Bu bolgede (Philadelphia) bir cok HUR MASON Locasi bulunmaktadir. Halk bu yuzden oldukca hevesli. Londra'dan gelecek olan Masonlugun okurlarimiz tarafindan kabul edilecegini dusunuyoruz."
Bu noktada okurlar diyebilirler ki: "Iyi de, Coxe haziran 1730 yilinda Buyuk Ustad oldu, bu yazi ise Aralik 1730 tarihli, arada alti ay var." Haklisiniz! Ancak Coxe'un bu alti ay icinde bu bolgede bu kadar cok Loca kurmasi neredeyse imkansiz. Dr. Franklin'in ne kadar saygin bir yazar oldugu, kesin olmadikca boyle bir haberi yayinlamayacagini dusunursek, Londra ile irtibata gectigi sonucuna variriz. O devirdeki iletisimi goz onunde bulunursak bu yazinin hazirlanmasi yaklasik 2 ay surmus olsa gerek. Bununda otesinde, Coxe un Haziran 1730 tarihli belgesi Londra'da basilmistir. Kendisinin Buyuk Ustad olarak resmen goreve baslamasi Eylul civarini bulmustur. Kisacasi yaklasik iki aylik bir periyottan soz ediyoruz, bu kadar fazla Loca kurulmasinin ne kadar imkansiz oldugu daha da fazla kesinlesiyor boylece.
Bu premature Localarin varligi ile ilgili bir diger somut delil ise Lanchester, Pennsylvania'da ikamet eden Henry Bell'in Philadelphia'li Dr. Thomas Cadwallader'a yazmis oldugu 1754 tarihli mektuptur.
[Alinti]: "...Hepinizin iyi bildigi gibi ben Philadelphia'daki ilk Masonik Loca'nin onculerindenimdir. Water caddesindeki Tun tavernasinda toplanip bir kac kez Loca'yi acmisizdir."
Bu somut belgelere dayanarak, Masonlugun Kuzey Amerika'ya 1730'lardan daha once geldigi tezinde bulunabiliriz. Eger daha saglikli bir aciklama yapmak gerekir ise: "Duzenli Masonlugun 1730 yilinda Amerika'ya girisinden once bir kac yerel Loca Masonik faaliyetlerde bulunuyorlardi" demek daha dogru olur.
Kisaca toparlayayim...
1892 yilina gelindiginde ABD'de 50 adet Buyuk Loca vardi. Bunlardan bir tanesi kizilderili bolgesinde olan ve sonradan Oklahoma Buyuk Locasina donusen Buyuk Loca idi.
Gunumuzde ise ABD'de 51 adet Buyuk Loca bulunmaktadir. Her eyalette bir Buyuk Loca, ve bir tane de District of Columbia'da.
Saygilar
-Potentate
Referanslar:
[1]. The Grand Lodge of Free and Accepted Masons of Ohio, Education and Information Committee, "Candidate Counselors Handbook", 2006, Ohio USA, pg. 28-29.
[2]. Mackey, Albert G., "The History of Freemasonry" Vol. V., The Masonic History Company, New York and London, pg. 1224-1234.
[3]. Mitchell,MD, J.W.S., "The History of Freemasonry" Vol. I., American Publishing House, Philadelphia,PA, USA, 1858, pg. 423-440.