Bazen Mason, bazen de Hürmason diyorsunuz. Bu iki sözcüğün arasındaki fark nedir

[MASON]

Bazen Mason, bazen de Hürmason diyorsunuz. Bu iki sözcüğün arasındaki fark nedir?

Kutsal inşaatları yapan Orta Çağ Masonları (inşaatçı lonca mensupları) bir şantiyeden diğerine giderken, Papa’nın fermanı ile yolda geçtikleri derebeylerine harç ödemekten vâriste tutulmuşlardı, bir yerden bir yere “hür” olarak gidebilirlerdi. Bu nedenle bu inşaat loncaları mensuplarına “Hürmason” denmiştir. Kendileri de Mason veya Hürmason olarak nitelendirilirler bir ustanın yanına alınan yeni bir çırağında hür olması yani birinin serfi veya kölesi olmaması gerekirdi.

[ADAM]

2006 yılından kalma bu başlıktaki soru üzerine Sayın MASON’un yaptığı açıklama, sorunun yanıtı değil.

Soruyu ben yanıtlayayım ama bu yanıt üzerine bu sitedeki masonlardan kimileri alınacak. Toleranslarını diliyorum.

Her şeyden önce Türk dilinde “Hürmason” diye bir şey yoktur. Bunu bilelim. Bir zamanlar “farmason” ve “franmason” diye dönüştürme sözcükler kullanılmıştır.

İngilizcede  mason, Fransızcada maçon, Almancada maurer (öteki dilleri bilmiyorum) duvar ören kişi demektir. Orta Çağda inşaat yapan kişi demekmiş ama sonradan bu işi kendilerine bir meslek ve zanaat edinenler feodal toplum düzeni ortamında özgür insan olma hakkını elde edince onlara free-mason, franç-maçon, freimaurer denmiş. Zaten Sayın MASON’un yazdığında tek doğru olan da bu.

Ancak dilimizde duvar işleyen kişiye mason denmediği içindir ki, bugünkü anlamı çerçevesinde sadece mason sözcünü kullanmak yeterli. Zaten kullanılıyor da.

Bunun başına Batı dillerindeki ile uyumlu olsun diye ille de bir sıfat eklemek isteniyorsa ya “özgür mason” denebilir ya da “hür mason”. Nitekim bu terimler kullanılmaktadır da.

Arada ne fark var?

Fark hürmason diye uydurulmuş olan sözcüğün bitişik yazılması. Aynı sözcüğü özgürmason biçiminde yazarsak da yanlış olur.

Bunu böyle yazanlar yanlış olduğunu bilmiyor mu?

Hiç bilmez olurlar mı? Elbette biliyorlar.

Peki o zaman niçin hürmason diyorlar?

Bu bir özenti… Batı dillerinde bitişik yazılıyor ya… Ona uyum sağlamaya çalışıyorlar. Özellikle de İngilizceye…

Bir de şunu düşünüyorlar belki. Hür mason yazacak olurlarsa belki akıllarda bir soru oluşur “Hür olmayan bir mason da mı var?” diye.

Oysa bu kaygıya ne gerek var? Dilimizde uzun yıllardan beri “mason” dendi. Hiç kimse de bunlar özgür mü, yoksa değil mi diye düşünmedi.

Yoksa bu yakın geçmişimizde kullanımına başlanmış olan sözcük bir başka amaca mı yönelik? Örneğin antimasonluk yani mason karşıtlığı diye bir şey var ama antihürmasonluk ya da hürmasonluk karşıtlığı yok. Dolayısıyla Masonluğa karşı gelmiş geçmiş saldırı ve suçlamalar hürmasonları ırgalamaz; onlara yönelik değil.

Fazla mı fantezi oldu?

Aslına bakarsanız yapılmış olan Türk diliyle uyumsuz adlandırmalar bu kadar değil. Başkaları da var ama buradaki soru bu kadar olduğu için onlara girmeyeceğim.

Belki Türk dilini unutursak şunu demek yeter: hürmason = mason.

[Potentate]

Sayin ADAM'in aciklamasi Turkce'nin dogru kullanilmasi acisindan onemli ancak Sayin MASON'un verdigi cevaptaki en onemli unsuru biraz perdelemis.

"Hur" kelimesinin nerden geldigi Sayin MASON tarafindan cok guzel aciklanmis, buna ben ekleme yapmak yerine okuyucularin dikkatini Sayin MASON'un yazdigi cevaba cekmeyi tercih ediyorum.

Ancak madem "Hur" kelimesinin nereden geldigi aciklanmis, ben de o zaman "Kabul Edilmis" (Accepted) kelimesinin nereden geldigini kisaca aciklayayim. Masonluk bilindigi uzere tarihin eski caglarinda tamamen operatif olarak bulunuyordu. Spekulatif Masonlugun resmi baslangici 1717 yilidir. Bu tarih operatif Masonlarin, gercekten duvar ustasi olmayan centilmenleri resmi olarak aralarina kabul ettigi tarihtir. Boylece "Kabul Edilmis" terimi Masonluga girmistir.

Bu noktada bir not dusmek istiyorum. Yazdigim son paragrafa dikkat ederseniz resmi kelimesini siklikla kullandigimi gorursunuz. Bunu yapmamdaki amac 1717 den once de yerel spekulatif Mason Localarinin bulundugunu belirtmek isteyisimdir.

Saygilar

-Potentate

[Mustafa Kemal]

Hürmason tabirinin başında yer alan "hür" kısmı hep ilgimi çekmiştir. Sn. Adam'ın bunun tarihten gelen anlamı konusundaki açıklamalarına tamamen katılıyorum. Benim kafamda hep bir anlam daha var ama şimdiye kadar bunu sağlıklı bir şekilde doğrulayacak kaynak bulamadım. Bu anlam, "hür doğmuş" anlamıdır. Bu hüküm Landmarklarda yer alır (18). Regius Şiirinde de vardır. Adayın şartlarını anlatan hemen hemen her kaynakta bu ibare bulunur. Hür doğmaktaki "hür" ile Hürmasondaki "hür"ü birleştirmek ne kadar doğru olur bilemiyorum. Ama dediğim gibi bu hep aklımın bir kenarına takılmıştır benim.

Bir diğer konu, Türkçe'de aynı anlama gelen hür ve özgür kelimelerinin kullanımı ile ilgili. Malum olduğu üzere, Türkiye'de iki farklı obediyans kendisini Mason olarak niteler. Birisi isim olarak Hür Mason (veya Hürmason) kullanırken diğeri Özgür Mason (Özgürmason kullanımına hiç şahit olmadım) kullanmaktadır.

Tanınmış örgüt olan HKEMBL'nın Hür kelimesini kullanmaktaki ısrarı belki de bu ayırımı vurgulamak içindir. Bu da bilgi değil benim görüşüm.

Saygılarımla.

[ADAM]

Sayın Mustafa Kemal'in değindiği^"hür doğmuş" kavramı üzerinde durmak belki konu başlığının biraz dışına çıkar ama çok da değil...

Önce Orta Çaüğ Avrupası'nı anımsayalım... Özgür insanlar var bir yanda köleler va öteki yanda. Soylular, askerler, din adamları, bazı tüccarlar özgür. (Ben hür yerine özgür sözcüğünü yeğliyorum. Alışkanlık.) Ardından bir de kimi masonların özgür olmaları kabulleniliyor. Özgür olanların çocukları da özgürdür. Kölelerin çocukları ise köle.

Tüm bunlardan farklı tek bir kent var Avrupa'da: Londra... Bir köle Londra'ya gider ve arada bir yıl bir gün sürekli yaşar, bunu kanıtlayabilirse özgür insan olma hakkını elde eder. Çocukları da özgür olur.

Masonluğun tüm 18. yüzyıl öncesi kaynaklarında, bu kuruma üye (çırak) olarak alınacak kişilerin özgür doğmuş olması zorunluluğu vardır. Özgürlük bir ayrıcalıktır. Toplumsay yapı öyle.

18. yüzyılın ilk çeyreğinde günümüzdeki anlamı çerçevesindeki Masonluk ilk kez örgütlü bir yapıya kavuşturulurken, bu anlayış henüz geçerlidir. Nitekim Masonluğun 1723 tarihli ilk anayasası hazırlanırken, bir locaya üye olarak alınacak kimselerin nitelikleri arasında “özgür doğmuş olmak” koşuluna da yer verilmiştir.

Bu koşul, Masonluğun 18. yüzyıl boyunca düzenlenmiş olan diğer anayasa değişikliklerinde korunmuş olduğu gibi, İngiltere Birleşik Büyük Locası’nın 1815 tarihli anayasasında da görülür.

19. yüzyılın ilk yarısında, Masonluğun anayasası kapsamında yer alan bu terim üzerinde hayli tartışma çıkar. (Kimileri hâlâ 1723 tarihli anayasayı benimsiyor.) Bu terimin, insanlar arasında açıkça ayırım gütmekte olduğu, bunun da Masonluğun temel ilkelerinden biri olan “eşitlik” ile çelişki yarattığı ileri sürülür.

Bu yüzden, dünya yüzündeki tüm mason kuruluşları, -benimsedikleri anayasadaki bu terim öylece kalsa da, bunu “özgür insan olmak” şeklinde yorumlamaya başlar. Gerçi yeryüzünde kölelik henüz tümüyle sona ermemiştir ama dünyaya gelmiş olan bir insanın özgürlük hakkı da elinden alınamaz.


Ancak İngiltere Birleşik Büyük Locası bu bağlamda ötekilerden çok daha kuralcıdır. Yorumla yetinmez ve kendi anayasası üzerinde bir değişiklik yaparak “özgür doğmuş olmak” yerine “özgür insan olmak” koşulunu getirir.

Elbette bunun sonrası da var... 20. yüzyıla geliriz. Antık teokratik toplumlarda bile bireyin nesnel özgürlüğü yadsınamaz olur. Dolayısıyla Masonluğa girecek kimselerin "özgür" olup olmadığının araştırılması da anlamsız kaçmaya başlar. (Tutukluluk ya da kısıtlılık halleri hariç elbette.)  Dolayısıyla bazı mason kuruluşları (hepsi değil) bu bağlamda hiç de diğiştirmedikleri o anayasadaki deyişi “özgür düşünce sahibi kişi” olarak nitelendirmeye başlar. Fakat “özgür düşünce” kavramı gerek Masonluğun gelmiş geçmiş anayasalarını (bir ikisi hariç) gerekse öncelikli tutulan dinsel dogmalar ile çelişki yarattığı için, birçok mason kuruluşu bu terimi tüzük ve ritüellerinde de açıkça kullanmaktan kaçınır.

Bilmem bu özet açıklama yeterli oldu mu?

[Mustafa Kemal]

Sonunda "hür doğmak" ile Hür Mason arasında bir bağlantı buldum. Meşhur Mackey Ansiklopedisne göre, "Hür Mason" tabiri ilk defa İskoçya'da bir locanın 27 Aralık 1636 tarihli bir tersimatında geçer.

Yazıldığı haliyle "frie mesones".

Bunun "Freemen (yani hür/özgür erkekler) Mason" teriminin kısaltması olduğu, ve Masonluk Mesleğinin üyelerini tanımlamak için kullanılan "Free Mason" deyiminin keşfedilen en eski örneği olduğu söylenmekte.

Saygılarımla.

[sundance]

Benim öğrendiğim "HÜRMASON" kelimesinin kökeni aslında Sayın MASON'un yazdıklarıyla hemen hemen aynı. Tapınakçıların katledilmesinden sonra birçok tapınakçı Mason localarına sığındı fakat Papalık Masonlara tanıdığı serbest dolaşım gibi hakları veya tapınakçıların Mason localarına sığınmalarından dolayı Masonlara herhangi bir yaptırım yapmadı çünkü  Hıristiyan aleminin kilise ve katedral yapan insanlara ihtiyacı vardı. Masonlar, inşaat yapımı sırlarını büyük bir ustalıkla ve gizemle korumuşlardı. Gildelerin de dağılması da tabiki Masonların dokunulmazlıklarında ki etkenlerden bir tanesiydi. Mason ustalarının  yaptıkları işin devamlı gezmelerini gerektiren türden bir iş olması nedeniyle her zaman özgür olmuşlardı ve onların bu özgürce dolaşabilme ve örgütlenme avantajları sayesinde birçok fikir akımı, Masonlar aracılığı  ile tüm avrupa'ya yayıldı. Bu nedenle örgütün adı  Hür Masonlar (Free Masons) örgütü oldu.

Saygılarımla

[ADAM]

Yanlışlıklar yapılıyor bence...

Her şeyden önce bu başlığın konusu Operatif Masonluk dönemindeki tarihçeyle bağlantılı değil.

Kaldı ki Sayın Sundance'ın değinmiş olduğu Gildler, o tarihte ortadan kalkmamış, aksine daha sonraki bir tarihte meslek örgütleri vergi yükü altında ezilmeye başladığında ortaya çıkmıştı. Unutmayalım, gildlerin hiçbir ezoterik yanı yoktur.

Konuyu Tapınakçılar ile bağlayıp bağdaştırmanın da anlamı yoktur. Çünkü Tapınakçılar başlangıçta papaya bağlı bir dinsel-askeri örgüt niteliği taşırken sonradan tüm Avrupa'nın ekonomisini elleri altında tutan bir finans kurumu haline dönüşmüşlerdir. Ortadan kaldırılmalarının asal gerekçesi de budur zaten. Dağıldıktan sonra kimilerinin operatif mason localarına sığınmış olduğu yanlış değil ama sadece kimilerinin. İskoçya'daki Tapınakçılar bir yana bırakılsa bile, öte yanda Hastaneciler, Tötonlar gibi örgütler olduğunu da unutmayalım. Maonların yanı sıra bir de Pontifex var. Denizciler, birçoğu için çok daha çekici olmuş.  

Orta Çağ masonlarına "özgür mason" ya da "hir mason" anlamına gelen bir sıfatın verilişinin de bununla hiç ama hiç ilgisi ilişiği yok. Bu konu, manastırlardan koparak mesleklerini özgür olarak yürütmeye girişen inşaat ustalarının, feodal toplum düzeninde soylular, askerler, din adamları ve tüccarlar gibi özgür bir sınıf olarak tanınmaları böylece sıradan inşaat işçilerinden ayrı tutulmaları sonucunda gerçekleşmiş bir olaydır.

İşin ilginç yanı, tüm bu konuların bu başlık ile bağlantısının olmayışı.  Soru şu: "Bazen mason diyorsunuz, bazen hürmason. Niçin?

Batı ülkelerinde mason sözcüğü başka bir anlama geliyor, freemason, franc-maçon, freimaurer başka. Pek ender olarak eş anlamlı kullanımları görülebilir. Masonry, maçonnerie, maurerei (Masonluk) bir tuğla ya da taş örme duvarı ya da o işi niteler, bir örgütü, kurumu ya da sistemi değil. Türkçede hiç taş ya da tuğla örme duvara masonluk dendiğini gördünüz mü? Masonluk ve mason sözcüklerinin dilimizde (mecazi anlamları bir yana bırakılırsa) tek bir anlamı var ve bunun başına "hür" ya da "özgür" gibi bir sıfat getirilmesi de gerekmiyor.

Ancak yurdumuzda Batı ülkelerindeki kullanımlardan da etkilenilmiş. Geçmişte bu nedenle "farmason" ve "franmason" terimleri kullanılmış. Günümüzde ise Türkiye'de mason örgütlerinden biri özellikle Batı terimlerine daha bir yaklaşım sağlamak amacıyla "hürmason" terimini kullanıyor. Türk dil kuralları uyarınca bu bir bileşik sözcük olamaz; "hür mason" biçiminde ayrı yazılması gerekir ama Fransızca dışındaki Batı dillerinde bitişik yazıldığı için dilimizde de bitişik yazılması yeğleniyor.

Ancak bu bağlamda ilginç bir durum var...

Masonlar birbirlerine "kardeşim" der, bilirsiniz. Kimi zaman bir mason, diğer masonlardan söz ettiğinde, bunun belirgin olabilmesi için "kardeşlerimiz" deyişi yerine "mason kardeşlerimiz" der. Bunu masonik yazında ve belgelerde görmek olanaklı. Ben bugüne dek Türkcçe masonik yazın ya da belgelerin hiçbirinde "hürmason kardeşlerimiz" tarzında bir deyiş görmedim. Görmüş olan varsa söylesin lütfen. Benim bildiğimce "masonlar" ve "hürmasonlar", "Masonluk ve "Hürmasonluk" var ama "hürmason kardeşler" diye bir şey yok; sadece "mason kardeşler" var.

Özet sonuç: hürmason = mason. Kimi zaman öyle kullanılmakta kimi zaman böyle. Kimileri de Arapça kökenli  "hür" sıfatı yerine öz Türkçe "özgür" sıfatını yeğliyor. Aralarında anlam bakımından hiçbir fark yok.

Geçenlerde biri "hürriyet" ve "özgürlük" kavramlarının tıpatıp aynı olmadığını söylemişti. Eh, kavramlar üzerinde uyuşmaya varılmazsa, sözcükler kişinin zihninde farklı yansılar yapmakta olabilir.
 




  
  

[sundance]

Tarihler konusunda bir sıkınta var sanıyorsam çünkü benim bahsettiğim tarihler 1314 yılından sonraki tarihler. Yani Tapınakçıların yakalanıp öldürülmelerinden sonra ki tarihler.

Gildeler konusuna gelirsek eğer, Gideler ile Tapınakçıların yoğun temasları vardı, Papalığın Tapınakçılara karşı aldığı tutumdan dolayı Gildeler ya inşaatçılığı seçip Masonların arasına karışacaklardı ya da rahiplik mesleklerini seçmek zorundaydılar. Bu sebeplerden dolayı zaten Gildelerin sonu geldi. Aşağı yukarı bir tarih vermek gelirsek eğer 1314 yılından sonra ki kısa bir tarihi periyod olarak verilebilir.

Gildelerin tapınakçılarla olan yakınlaşmasını kısaca özetlemek gerekirse. Haçlı orduları yanlarında, yolları üzerinde çeşitli konaklama yerleri ve nehirler için köprü yapabilmeleri için Gilde rahiplerini götürüyordu. Zaten Tapıankçılar ve Gildelerin yakınlaşmaları da bu sayede olmuştur.

Saygılarımla

[ADAM]

Korkarım Sayın Sundance "Gilde" diye başka bir şeyden söz ediyor. Bir de neden söz ettiğini anlayabilseydim. yararlandığı kayhnakçada bir yanlış değerlendirme/çeviri/yorum olsa gerek diye düşünüyorum.

Tarihte üç tür gild vardır. Eklesiastik, Ticaret ve Meslek ya da Zanaat gildleri. Bunların Tapınakçılarla hiç ilgisi yoktur. Bunlardan ancak ilkinin papalık ile bağlantısı kurulbilir çünkü kiliselere gelir sağlama peşinde koşmuşlardır. bir Papalığın gücü çok azalıp krallıkların gücü artınca, üstelindeaki vergi yükünü paylaşmak ve aralarında dayanışma oluşturmak için tüccarler ve meslek kuruluşların da gild organizaesyonuna girmiştir.

Bu konu üzerinde daha fazla bir şey yazmak istemiyorum. Burada yanlış anlatımlar var ve ayrıntılara girilmemiş olduğu için de yanlışlığın nerede olduğunu kestirmek zor oluyor.

Kaldı ki bu anlatımların konu başlığı ile de ilgisi yok.