Bu konu üzerindeki katkılar güzel ama bence çoğu biraz uzakta dolaşıyor.
Bir kere şunu ortaya koyalım: Giriş ödentisi ayrı, yıllık ödenti ayrıdır. Giriş ödentisini veren harici, yıllık ödentiyi veren masondur. Giriş ödentisi girmeden önceki masraflar, yıllık ödenti üyelik sırasındaki giderler içindir. Bir büyük locada giriş ödentisi ile ilk yılın ödentisi aynı anda topluca alınıyorsa, bu özel bir durumdur; kaldı ki bir büyük locanın her vadisinde aynı şekilde uygulama yapılmayabilir.
Bunları geçelim ve daha önce belirtmiş olduğum üzere yıllık ödenti konusunu şimdilik sonraya bırakarak sadece giriş ödentisi üzerinde duralım.
Dediğimce, giriş ödentisini veren haricidir. Adı üstünde giriş ödentisidir ve giriş için verilir. Belki bir dernek ya da kulüpte giriş ödentisi, o kulüp ya da deneğin önceden var edilmiş olanaklarına katkı payı olarak alınmakta olabilir. Fakat gelecek için katkı payı sadece üye olanlardan alınabilir.
Diyeceksiniz ki, böyle bir mantık yürütmenin gereği yoktur. Her kulüp ya da derneğin tutumu da farklı olabilir, bu ödentiyi almaktaki gerekçesi de. Ancak konu Masonluk olunca mantık yürür çünkü Masonluk sadece bir sosyal dernek değildir; bir düşünsel (felsefi) kurumdur ve bu nedenle bir öğretisi vardır. Düşünme ilkeleri de öncelikle bilimsellik ve akıl olarak belirtilmektedir. Dolayısıyla bir hariciden giriş ödentisi alınmasının bir mantıklı gerekçesi olmalıdır.
Kaldı ki, herhangi bir dernek ya da kulüpte o dernek ya da kulübe üye olmak üzere baş vurmuş ya da önerilmiş olan bir kişiden, giriş ödentisi üyelik işleminin gerçekleştirilmesi esnasında alınır. (Taksitli ya da kredi kartıyla ödeme söz konusu olabilir; o ayrı. öyle bir uygulama mason derneklerinde de vardır. Biz burada ödemeyi nakit peşin olarak düşünelim.) Masonlukta ise öyle değildir; çünkü bir adayın masonluğa kabul edilip edilmeyeceği, tekris denilen o törenin yapılmakta olduğu ana kadar %100 kesinleşmemiştir. Nitekim bu tören yapılırken bile töreni yarıda kesilmiş olan adaylar görülmüş olduğu belirtilmektedir. Böyle bir durumda ise elbette alınmış olan giriş ödentisinin geri verilmesi söz konusu olacaktır.
Şimdi… Üzerinde böyle çok durmuş olduğumuz giriş ödentisi acaba neyin karşılığıdır. Bir mason adayı, girmek istediği locanın ilgililerine “Bu giriş ödentisini niçin alıyorsunuz?” diye soracak olursa, buna nasıl bir yanıt verilebilir? Bunun yanıtı, dernek tüzüğü ve kurallar olamaz çünkü böyle bir yanıt yasaldır ama akılcı değildir.
Bir harici herhangi bir mason locasının giriş ödentisini yüksek buluyorsa, -örneğin kimi üyelerimizin HKEMBL için belirtmiş olduğu rakam- buna karşılık nasıl bir açıklama verilebilir? Elbette böyle bir açıklama yapılması zorunluluğu yoktur; bizim burada yaptığımız iş, bunu irdelemektir.
Hani bir soru sormuştum; giriş ödentisinin ne kadar olması sizce uygundur diye.
Yıllık ödentiyi bir yana bırakalım; giriş ödentisi olarak 3500 dolayında bir rakamdan söz ediliyor.
Bunun yüksek olduğunu bu başlık altında bile söyleyen katılımcımız var.
Peki, madem yüksektir, madem masonlar çalışmalarında akıl ilkelerini öncelikli tutar, yönetimsel işlemlerinde de o ilkeleri öncelikli tutmalıdırlar, mantıklı düzeyde olan bir giriş ödentisi, günümüzün koşulları altında ne kadar olmalıdır?
Bunun yanıtı da duyguya ya da gelir olanaklarına değil, bir mantıklı gerekçeye bağlı olarak verilmelidir.
Örneğin henüz öğrenci durumunda olan bir üyemiz bu ödentinin yüksekliğinden yakınırken, kendi gelir durumunu düşünüyor. Ona demek gerek ki, biraz dur, eğitimini bitir, iş-güç sahibi ol, para kazanmaya ve aileni geçindirmeye başla, ondan sonra düşün Masonluğa girmeyi. Bir diğeri bunları yaptığını ama işinin/mesleğinin kendisine sağladığı gelirin yetmediğinden yakınabilir. Haklı!... Ne yazık ki bizim ülkemizde insanların gelir düzeyleri arasında uçurumlar olabiliyor. Ne gelişmiş liberal ekonomili Batı ülkelerinde ne de sosyalist ülkelerde öyle değil. Bizim ülkemizde halkımızın sosyo-ekonomik yapısı yerine oturtulamadı. (Aslında geçmişimizde tam oturtulurken, çıkar çevreleri bunu yıkıp darmadağın etmiş.) Bunu değiştirmek bireyin kendi elinde değil ama bir başka işe yönelmek, yaşamını değiştirmek elinde. O zaman o kişi Masonluğa girmeyi ondan sonra düşünmeli. Zaten geçim kaygısı ile Masonluğa hiç girilemez. (Aslında hiçbir kaygıyla girilemez ama bizim ülkemizde geçim bunun başında geliyor.)
Sayın Asimov’un çok ilginç ve işin damarına basan soruları var. Şunları bir kopyalayalım:
1- Giriş ödentisi neden ve hangi amaçla alınmaktadır?
2- Giriş ödentisinin miktarı hangi kriterlere göre belirlenmektedir.
3- Giriş ödentisi alınmaz ise ne olur?
4- Giriş ödentisi yüksek bulanlar için bir alternatif ve çözüm var mıdır?
5- Dünya'daki ödentilere göre Türkiye'de bu miktar yüksek midir?
Diyelim ki bunların sonuncusundan başladık ve dedik ki, evet yüksektir.
Niçin yüksektir?
Eğer yukarıdaki ilk iki sorunun yanıtını veremiyorsanız, size göre yüksek olan rakam sadece kendi mali olanaklarınızı göz önünde tutarak belirlediğiniz bir rakam olur. Oysa o giriş ödentisi, sizin mali olanaklarınıza göre belirlenmiş değildir; ilgili büyük locanın o ödentiyi alma amacı ve buna ilişkin kriterlerine göre belirlenmiştir. Üçüncü soruda belirtilen, giriş ödentisi alınmaz ise, bunun alınmasını gerekli kılan amaç gerçekleştirilemez. Dördüncü soruda belirtilen, bunun alternatif çözümü, kim bilir, belki de Masonluğun bu bağlamdaki yönteminin tümüyle değiştirilmesini gerektirir.
Dolayısıyla giriş ödentisinin yüksek olduğunu söyleyip kestirip atmak olmuyor.
Bu arada Sayın Tora, yurt dışında bir locanın üyesi olup, orada giriş ödentisinin yıllık ödentinin üçte ikisi kadar olduğunu belirtmiş. Olabilir… Oradaki koşullar onu gerektirebilir. Bizim konumuz Türkiye’deki durum. Zaten onun için bu başlığı Türkiye’de Masonluk bölümünde açtık. Başka ülkelerdeki uygulamalar bu başlığın kapsamı dışında kalır. Ancak elbette Sayın Tora Türkiye’deki rakamın Türkiye koşuları altında yüksek olduğunu da söyleyebilir. Haklı da olabilir.
Fakat sorarız: Niçin yüksek?
Hangi amaçla ve hangi kriterlere göre ne kadar olmalıdır ki bu tutar yüksek görülmektedir?
Bu arada şunu da belirteyim: Bu sorgulamaya mason üyelerin yanıt vermesi beklenmiyor. Haricilerin yanıt vermesi bekleniyor. Çünkü ödentiyi yüksek bulan ve sorun eden masonlar değil, hariciler.